ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น บทเรียนจากสงครามโลกครั้งที่ 2

1.1 ยุคซามูไรเรืองอำนาจ

ก่อนญี่ปุ่นจะเปิดประเทศก้าวเข้าสู่โลกสมัยใหม่ ญี่ปุ่นปกครองประเทศด้วยระบบศักดินาที่นำโดยโชกุนตระกูลโทคุกาวะมาตั้งแต่ต้นศตวรรษที่ 17 ในช่วงนี้ ชนชั้นซามูไรเรียกได้ว่ามีบทบาทและมีอิทธิพลมากที่สุดในสังคม เป็นทั้งนับรบ ผู้ปกครอง และผู้รักษาความสงบเรียบร้อยภายใต้การนำของโชกุน

• 

• 

มีการใช้นโยบายซาโกกุ (Sakoku) หรือการปิดประเทศอย่างเข้มงวด เพื่อป้องกันอิทธิพลจากโลกภายนอก โดยเฉพาะจากชาติตะวันตกที่เริ่มเข้ามาเผยแผ่ศาสนาคริสต์และการค้าขาย ทำให้ญี่ปุ่นสามารถรักษาสันติภาพภายในและวัฒนธรรมดั้งเดิมไว้ได้หลายร้อยปี แต่ต้องแลกมาด้วยความล้าหลังในด้านวิทยาการและเทคโนโลยีสมัยใหม่ที่ชาติตะวันตกได้นำหน้าไปก่อนแล้ว

1.2 การปฏิรูปเมจิ (ปี 1868) และการเปิดประเทศ

จุดเปลี่ยนสำคัญของญี่ปุ่นมาถึง เมื่อชาติตะวันตก โดยเฉพาะกองเรือรบของสหรัฐอเมริกาภายใต้การนำของพลเรือจัตวาแมทธิว ซี. เพอร์รี่ (Matthew C. Perry) ได้มาประชิดที่อ่าวโตเกียว โดยมีเป้าหมายหลักคือให้ญี่ปุ่นเปิดท่าเรือเพื่อทำการค้าขายและติดต่อกับสหรัฐอเมริกาในปี1853 หลังจากนั้นในปี 1854 นายพลเพอร์รี่ได้กลับมาที่ญี่ปุ่นอีกครั้งพร้อมกับกองเรือรบที่ใหญ่ขึ้นและประสบความสำเร็จในการลงนามสนธิสัญญาคานางาวะ (Convention of Kanagawa) 

• 

• 

สัญญานี้ทำให้ญี่ปุ่นต้องยอมเปิดท่าเรือ 2 แห่ง คือชิโมดะและฮาโกดาเตะ ถือเป็นการสิ้นสุดนโยบายปิดประเทศของญี่ปุ่นอย่างเป็นทางการ เหตุการณ์นี้ทำให้ญี่ปุ่นตระหนักถึงความล้าหลังของตนเองเมื่อเทียบกับมหาอำนาจตะวันตก นำไปสู่การล่มสลายของระบอบโชกุนและการฟื้นฟูอำนาจของจักรพรรดิอีกครั้งใน ปี ปี 1868 ซึ่งรู้จักกันในชื่อการปฏิรูปเมจิ (Meiji Restoration)

1.3 สงครามจีน-ญี่ปุ่นครั้งที่ 1 (ปี 1894-1895)

หลังจากเปิดประเทศและสร้างความแข็งแกร่งภายในประเทศได้แล้ว ญี่ปุ่นก็เริ่มมองหาโอกาสที่จะขยายอิทธิพลออกไปในภูมิภาคเอเชียตะวันออก เป้าหมายแรกคือคาบสมุทรเกาหลี ซึ่งราชวงศ์ชิงที่กำลังปกครองจีนในขณะนั้น ถือว่าเกาหลีเป็นรัฐบรรณาการของตนเอง ความขัดแย้งด้านอิทธิพลในเกาหลีปะทุขึ้น เกิดเป็นสงครามจีน-ญี่ปุ่นครั้งที่ 1

• 

• 

ผลการทำสงครามเป็นที่น่าตกใจ เพราะญี่ปุ่นซึ่งเป็นประเทศเกาะเล็กๆ สามารถเอาชนะจีนซึ่งเป็นอาณาจักรที่เคยรุ่งเรืองมาอย่างยาวนาน สันธิสัญญาชิโมโนเซกิ (Treaty of Shimonoseki) ที่ตามมาทำให้จีนต้องยกเกาะไต้หวัน หมู่เกาะเปสคาดอร์ส และคาบสมุทรเหลียวตงให้กับญี่ปุ่น รวมถึงรับรองเอกราชของเกาหลี ชัยชนะครั้งนี้เป็นการประกาศศักดาของญี่ปุ่นในฐานะมหาอำนาจใหม่ และจุดประกายความทะเยอทะยานในการขยายอาณานิคมของตนเอง

• 

• 

1.4 สงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่น (ปี 1904-1905)

หลังจากชัยชนะเหนือจีน ญี่ปุ่น นั่นคือจักรวรรดิรัสเซีย ซึ่งต้องการขยายอำนาจสู่มหาสมุทรแปซิฟิก เกิดผลประโยชน์ทับซ้อนกับญี่ปุ่นในเกาหลีและแมนจูเรีย ความตึงเครียดที่เกิดขึ้นนำไปสู่สงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่น

• 

• 

เช่นเดียวกับสงครามจีน-ญี่ปุ่น ชัยชนะตกเป็นของประเทศเกาะเล็กๆ แห่งนี้ กลายเป็นเหตุการณ์ที่สั่นสะเทือนโลกอย่างแท้จริง เพราะเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์สมัยใหม่ที่ชาติเอเชียสามารถเอาชนะมหาอำนาจจากตะวันตกได้ทั้งทางบกและทางทะเล ชัยชนะเหนือรัสเซียยิ่งตอกย้ำสถานะของญี่ปุ่นในฐานะมหาอำนาจระดับโลก และเป็นแรงบันดาลใจให้กับชาติต่างๆ ในเอเชียที่กำลังต่อสู้เพื่อเอกราชจากการปกครองของชาติตะวันตก

• 

• 

2.1 การประกาศเข้าร่วมสงครามโลกครั้งที่ 1 (ปี 1914)

เมื่อสงครามโลกครั้งที่ 1 ปะทุขึ้นในยุโรป ญี่ปุ่นไม่ได้นิ่งดูดาย ด้วยความที่ญี่ปุ่นมีสนธิสัญญาพัธมิตรอังกฤษ-ญี่ปุ่น (Anglo-Japanese Alliance) และความทะเยอทะยานที่จะขยายอิทธิพลในเอเชีย ญี่ปุ่นจึงตัดสินใจเข้าร่วมสงครามโดยอยู่ฝ่ายสัมพันธมิตร พร้อมกับอังกฤษ ฝรั่งเศส และรัสเซีย โดยไม่มีเป้าหมายในการร่วมรบหรือช่วยอังกฤษโดยตรง แต่ญี่ปุ่นมองเห็นโอกาสทองในการฉวยประโยชน์จากสถานการณ์ชุลมุนเช่นนี้

• 

• 

2.2 การยึดครองดินแดนและผลประโยชน์ของเยอรมนี

ญี่ปุ่นใช้โอกาสที่เยอรมนีกำลังวุนวายอยู่กับสงครามในยุโรปเข้ายึดดินแดนของเยอรมนี โดยญี่ปุ่นได้ส่งทหารเข้าโจมตีและยึดครองเขตเช่าของเยอรมนี ซึ่งก็คือเมืองท่าชิงเต่า (Qingdao) ในมณฑลซานตงของจีนในปี 1914 และยังเข้าควบคุมทางรถไฟและเหมืองแร่ต่างๆ ในมณฑลซานตงด้วย นอกจากนี้ ญี่ปุ่นยังได้เข้ายึดครองหมู่เกาะในมหาสมุทรแปซิฟิกของเยอรมนี เช่น หมู่เกาะมาเรียนา หมู่เกาะแคโรไลน์ และหมู่เกาะมาร์แชลล์ ซึ่งเป็นฐานทัพเรือที่สำคัญ ทำให้ญี่ปุ่นขยายอาณาเขตและอิทธิพลในเอเชียและแปซิฟิกได้สำเร็จ

• 

• 

2.3 ผลพวงจากสงครามโลกครั้งที่ 1

ในขณะที่ประเทศมหาอำนาจยุโรปกำลังทำสงครามกันอย่างดุเดือดและไม่สามารถผลิตสินค้าเพื่อป้อนตลาดโลกได้ ญี่ปุ่นกลับกลายเป็นผู้ผลิตและส่งออกสินค้าอุตสาหกรรมรายใหญ่เข้ามาแทนที่ ทำให้เศรษฐกิจของญี่ปุ่นเติบโตอย่างก้าวกระโดด บริษัทญี่ปุ่นหลายแห่งขยายตัวอย่างรวดเร็ว และมีการสะสมทุนจำนวนมาก

• 

• 

ญี่ปุ่นได้รับการยอมรับในฐานะมหาอำนาจในเอเชียอย่างเป็นทางการ และมีบทบาทมากขึ้นในการเมืองระหว่างประเทศหลังสงคราม โดยเฉพาะในการประชุมสันติภาพปารีส (Paris Peace Conference) ปี 1919 ญี่ปุ่นได้รับมอบอำนาจในการปกครองดินแดนเดิมของเยอรมนีที่ยึดครองมาได้ ซึ่งรวมถึงหมู่เกาะในแปซิฟิกบางส่วนด้วย

ชัยชนะและผลประโยชน์ที่ญี่ปุ่นได้หลังจากสงครามโลกครั้งที่ 1 ทำให้ญี่ปุ่นมีความมั่นคงทางเศรษฐกิจและอำนาจทางการทหารที่แข็งแกร่งขึ้น สิ่งเหล่านี้ได้กลายเป็นเชื้อเพลิงที่เติมเต็มความทะเยอทยานของญี่ปุ่นที่ต้องการขะขยายอำนาจ และกลายเป็นจุดเริ่มต้นของเหตุการณ์สำคัญที่นำไปสู่สงครามครั้งใหญ่ในไม่อีกกี่อึดใจ

3.1 วิกฤตเศรษฐกิจโลก (The Great Depression)

วิกฤตการณ์วอลล์สตรีทในปี 1929 (Wall Street Crash of 1929) ส่งผลกระทบอย่างรุนแรงไปทั่วโลกรวมถึงญี่ปุ่น แม้จะไม้ได้รับผลกระทบโดยตรง แต่ก็ต้องเจอกับปัญหาหลายอย่าง การส่งออกของญี่ปุ่นลดลงอย่างมาก เนื่องจากความต้องการของตลาดลดลง เกิดภาวะว่างงานมากขึ้น ราคาข้าวและไหม ซึ่งเป็นสินค้าเกษตรหลักของญี่ปุ่นก็ตกต่ำ ทำให้ความยากจนแพร่หลาย

• 

• 

• 

• 

วิกฤตเศรษฐกิจนี้ นำไปสู่ความไม่พอใจของประชาชนต่อรัฐบาล และระบบการปกครองแบบประชาธิปไตยที่ไม่สามารถแก้ปัญหาได้ ความไม่มั่นคงทางเศรษฐกิจยิ่งเสริมสร้างแนวคิดชาตินิยมและบทบาทของทหารในการเมือง กองทัพญี่ปุ่นเริ่มมีอิทธิพลมากขึ้น เสนอแนวทางด้วยการขยายอำนาจทางการทหารเพื่อจะเข้าถึงทรัพยากรและตลาดใหม่ๆ ในต่างประเทศ

3.2 การขยายอำนาจสู่แมนจูเรียและจีน

ญี่ปุ่นได้เปลี่ยนกลยุทธ์จากการแก้ปัญหาภายในประเทศสู่การขยายอำนาจทางทหารออกนอกประเทศ โดยมีแนวคิดชาตินิยมและทหารนิยมที่เพิ่มสูงขึ้นเป็นตัวเร่งสำคัญ เริ่มต้นจากการใช้อุบัติการณ์มุกเดนในปี 1931 ซึ่งเป็นแผนการที่กองทัพญี่ปุ่นสร้างขึ้นเอง เพื่อเป็นข้ออ้างในการบุกยึดครองแมนจูเรียทั้งหมด

หลังจากนั้นในปี 1932 ญี่ปุ่นได้จัดตั้งรัฐหุ่นเชิดแมนจูกัว โดยมีจักรพรรดิปูยีเป็นประมุข แต่แท้จริงแล้วอยู่ภายใต้การควบคุมของญี่ปุ่น ซึ่งเป็นการละเมิดอธิปไตยของจีนอย่างชัดเจน การกระทำนี้ถูกประณามจากสันนิบาตชาติ ทำให้ญี่ปุ่นตัดสินใจถอนตัวจากการเป็นสมาชิกสันนิบาตชาติ ในปี 1933 แสดงให้เห็นว่าญี่ปุ่นไม่สนใจระเบียบโลกอีกต่อไป 

• 

• 

การรุกรานยังคงดำเนินต่อไปในจีน โดยเฉพาะอุบัติการณ์สะพานมาร์โคโปโล ในปี 1937 ที่เป็นจุดเริ่มต้นของสงครามจีน-ญี่ปุ่นครั้งที่สอง ญี่ปุ่นมุ่งยึดครองเมืองสำคัญและพื้นที่ชายฝั่งของจีน ขณะเดียวกันก็เริ่มสร้างพันธมิตรกับชาติที่มีอุดมการณ์คล้ายกันในยุโรป โดยลงนามในสนธิสัญญาต่อต้านคอมมิวนิสต์สากลกับเยอรมนีในปี 1936 และขยายเป็นสนธิสัญญาเบอร์ลิน (Berlin Pact) กับเยอรมนีและอิตาลีในปี 1940 เป็นการปูทางไปสู่บทบาทสำคัญของญี่ปุ่นในสงครามโลกครั้งที่ 2

• 

• 

4.1 การโจมตีเพิร์ลฮาร์เบอร์ (ปี 1941) และการขยายสงคราม

จากการที่ญี่ปุ่นรุกรานจีนและประเทศอื่นๆ ทำให้สหรัฐฯ ไม่พอใจและตอบโต้ด้วยการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจ โดยเฉพาะการห้ามส่งออกน้ำมันไปยังญี่ปุ่น ทางญี่ปุ่นมองก็ว่านี่คือภัยคุกคามร้ายแรงต่อความมั่นคงและเศรษฐกิจของประเทศ เพราะตนเองจำเป็นต้องใช้น้ำมันจำนวนมากในการทำสงครามและการขยายอำนาจ

จากการคว่ำบาตรครั้งนี้ ญี่ปุ่นตัดสินใจดำเนินการอย่างเด็ดขาดด้วยการโจมตีเพิร์ลฮาร์เบอร์ (Pearl Harbor) ซึ่งเป็นฐานทัพเรือหลักของสหรัฐฯ ในมหาสมุทรแปซิฟิก ในวันที่ 7 ธันวาคม 1941 การโจมตีแบบไม่ทันตั้งตัวนี้สร้างความเสียหายอย่างหนักให้กับกองทัพเรือสหรัฐฯ หลังจากนั้นสหรัฐฯ ก็ได้ประกาศเข้าร่วมสงครามโลกครั้งที่ 2อย่างเป็นทางการ ญี่ปุ่นกลายเป็นศัตรูคู่ขัดแย้งโดยตรงกับสหรัฐฯ

4.2 การยึดครองดินแดนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

หลังจากโจมตีเพิร์ลฮาร์เบอร์ กองทัพจักรวรรดิญี่ปุ่นได้เปิดฉากการโจมตีไปทั่วภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อย่างรวดเร็วในเวลาไล่เลี่ยกัน ญี่ปุ่นสามารถเอาชนะกองทัพฝ่ายสัมพันธมิตรและเข้ายึดครองฟิลิปปินส์ มาเลเซีย สิงคโปร์ อินโดนีเซีย และพม่าได้อย่างรวดเร็วในช่วงต้นของสงครามแปซิฟิก แม้ไทยจะไม่ได้ถูกญี่ปุ่นบุกเต็มรูปแบบ แต่ก็ถูกกดดันให้อนุญาตให้กองทัพญี่ปุ่นเดินทางผ่านเพื่อไปโจมตีพม่าและมาเลเซีย ซึ่งนำไปสู่การเป็นพันธมิตรกับญี่ปุ่นในที่สุด

• 

• 

4.3 สงครามแปซิฟิก

ญี่ปุ่นได้เปรียบในช่วงแรกๆ เพราะสามารถขยายอำนาจและยึดครองดินแดนต่างๆ ได้อย่างรวดเร็ว แต่จุดเปลี่ยนของสงครามก็มาถึง เมื่อกองทัพเรือสหรัฐฯ สามารถเอาชนะญี่ปุ่นได้ในสงครามที่มิดเวย์ (Battle of Midway) ในเดือนมิถุนายนปี 1942 ทำให้ญี่ปุ่นต้องสูญเสียเรือบรรทุกเครื่องบินไปหลายลำ และเสียเปรียบในสงครามทางทะเลนับตั้งแต่นั้นมา

สหรัฐฯ และฝ่ายสัมพันธมิตรค่อยๆ ยึดเกาะสำคัญทีละน้อย เพื่อสร้างฐานทัพและค่อยๆ รุกคืบเข้าใกล้ญี่ปุ่นแผ่นดินใหญ่มากขึ้นเรื่อยๆ การรบในแต่ละเกาะเป็นไปอย่างดุเดือดและมีการสูญเสียจำนวนมากทั้งสองฝ่าย เพราะทหารญี่ปุ่นไม่ยอมแพ้ง่ายๆ

5.1 การทิ้งระเบิดปรมาณูที่ฮิโรชิม่าและนางาซากิ (ปี 1945)

เมื่อสงครามดำเนินมาถึงปี 1945 ญี่ปุ่นยังคงไม่ยอมแพ้ แม้จะถูกโจมตีทางอากาศอย่างหนักและเศรษฐกิจภายในประเทศย่ำแย่แล้วก็ตาม เพื่อยุติสงครามให้เร็วที่สุด สหรัฐอเมริกาจึงตัดสินใจทิ้งระเบิดปรมาณู 2 ลูก ลูกแรกมีชื่อว่า Little Boy ถูกทิ้งลงที่เมืองฮิโรชิม่าในวันที่ 6 สิงหาคม ซึ่งเป็นเมืองอุตสาหกรรมและฐานทัพสำคัญของญี่ปุ่น แรงระเบิดและคลื่นความร้อนทำลายล้างเมืองเกือบทั้งหมดในพริบตา

• 

• 

เพียงสามวันต่อมา ในวันที่ 9 สิงหาคม ระเบิดปรมาณูลูกที่สอง Fat Man ถูกทิ้งลงที่เมืองนางาซากิ ซึ่งเป็นเมืองท่าและศูนย์กลางอุตสาหกรรมอีกแห่งของญี่ปุ่น สร้างความเสียหายและคร่าชีวิตผู้คนไปอีกจำนวนมาก

• 

• 

5.2 การประกาศยอมจำนนของญี่ปุ่น (ปี 1945)

วันที่ 15 สิงหาคม จักรพรรดิฮิโรฮิโตะได้ประกาศยอมแพ้สงครามอย่างเป็นทางการผ่านวิทยุทั่วประเทศ และในวันที่ 2 กันยายน มีพิธีลงนามเอกสารยอมจำนนอย่างไม่มีเงื่อนไขต่อฝ่ายสัมพันธมิตรเกิดขึ้นบนเรือรบ USS Missouri ในอ่าวโตเกียว โดยมีมาโมรุ ชิเกมิตสึ นักการทูตที่ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ และนายพลโยชิจิโร อุเมซุ เสนาธิการทหารบก กับนายพลดักลาส แมคอาเธอร์เป็นตัวแทนลงนามในเอกสาร ซึ่งถือเป็นการยุติสงครามโลกครั้งที่ 2 อย่างสมบูรณ์

• 

• 

5.3 การยึดครองและการปฏิรูปหลังสงครามโลกครั้งที่ 2

หลังจากการยอมจำนน ญี่ปุ่นถูกยึดครองโดยฝ่ายสัมพันธมิตร นำโดยสหรัฐอเมริกาภายใต้การนำของนายพลดักลาส แมคอาเธอร์ การยึดครองนี้กินเวลานานเกือบ 7 ปี และมีเป้าหมายหลักคือการทำให้ญี่ปุ่นกลายเป็นประเทศที่รักสันติและเป็นประชาธิปไตย

เกิดการปฏิรูปทางการเมือง มีการร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ (ปี 1947) ซึ่งมีบทบัญญัติที่สำคัญคือ มาตรา 9 ที่ระบุว่าญี่ปุ่นจะสละสิทธิ์ในการทำสงครามและไม่รักษากองทัพบก กองทัพเรือ หรือกองทัพอากาศ รวมถึงศักยภาพในการทำสงคราม และจักรพรรดิถูกลดบทบาทลงเป็นเพียงสัญลักษณ์ของชาติ ไม่มีอำนาจทางการเมืองอีกต่อไป

นอกจากนี้ยังเกิดการปฏิรูปที่ดินครั้งใหญ่ เพื่อกระจายการถือครองที่ดินให้เกษตรกรรายย่อย มีการรื้อบริษัทกลุ่มนายทุนใหญ่อย่างไซบัตสึ (Zaibatsu) ที่เคยมีอิทธิพลต่อเศรษฐกิจและการเมือง เพื่อส่งเสริมการแข่งขันที่เป็นธรรม และยังมีการปฏิรูปสังคมและการศึกษา ซึ่งสิ่งเหล่านี้กลายเป็นรากฐานสำคัญที่ทำให้ญี่ปุ่นสามารถฟื้นตัวจากความพ่ายแพ้ในสงคราม และก้าวขึ้นมาเป็นมหาอำนาจทางเศรษฐกิจของโลกได้ในเวลาต่อมา

6.1 ผลกระทบของการขยายอำนาจและลัทธิทหาร

การที่ญี่ปุ่นเชื่อมั่นในศักยภาพของตนเองสูง ความต้องการทรัพยากรและขยายอำนาจ ผลักดันให้ญี่ปุ่นดำเนินนโยบายที่ก้าวร้าว ซึ่งนำไปสู่ความขัดแย้งใหญ่โตในที่สุด และการดำเนินนโยบายทางการทหารที่แข็งกร้าวนั้นก็ได้นำญี่ปุ่นเข้าสู่สงครามขนาดใหญ่ถึงสองครั้งติดกัน ซึ่งสร้างความเสียหายทั้งต่อกองทัพและพลเรือน นอกจากนี้ การยึดมั่นในลัทธิทหารและปฏิเสธที่จะยอมรับข้อเรียกร้องของนานาชาติ ทำให้ญี่ปุ่นยืนอย่างโดดเดี่ยวทั้งในทางการทูตและเศรษฐกิจ บีบให้สถานการณ์เลวร้ายลงและผลักดันให้เกิดสงครามที่หลีกเลี่ยงไม่ แสดงให้เห็นว่าการยึดติดกับแนวคิดชาตินิยมสุดโต่ง อาจนำมาซึ่งหายนะได้ในท้ายที่สุด

6.2 ความสำคัญของสันติภาพและการพัฒนาอย่างยั่งยืน

การที่ญี่ปุ่นสละสิทธิ์ในการมีกองทัพและประกาศเจตนารมณ์ที่จะเป็นประเทศที่รักสันติตามรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ (มาตรา 9) เป็นสัญลักษณ์ที่ชัดเจนของการเรียนรู้จากความผิดพลาดในอดีต ญี่ปุ่นได้หันมาเน้นการพัฒนาอุตสาหกรรม การค้า และเทคโนโลยีอย่างเต็มที่ ทำให้สามารถฟื้นฟูประเทศขึ้นมาเป็นมหาอำนาจทางเศรษฐกิจระดับโลกได้ในเวลาอันรวดเร็ว ดังนั้น กุญแจสำคัญสู่ความเจริญรุ่งเรืองที่แท้จริงก็คือ  สันติภาพและการพัฒนาเศรษฐกิจที่ยั่งยืนนั่นเอง

6.3 ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่นที่เป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์โลก

การตัดสินใจของญี่ปุ่นในการเข้าร่วมสงครามโลก การขยายอำนาจในเอเชีย และการโจมตีเพิร์ลฮาร์เบอร์ ล้วนเป็นเหตุการณ์ที่กระตุ้นให้เกิดปฏิกิริยาลูกโซ่ที่ส่งผลกระทบไปทั่วโลก โดยเฉพาะการยึดครองดินแดนต่างๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีผลกระทบอย่างลึกซึ้งต่อประเทศเหล่านั้น ทั้งในด้านการเมือง สังคม และการเรียกร้องเอกราช

• 

• 

แม้ในอดีตการทำสงคราม เพื่อแก่งแย่งผลประโยชน์จะดูเป็นเรื่องปกติ แต่ในปัจจุบันที่โลกดำเนินมาก็ได้เรียนรู้จากบทเรียนในอดีตแล้วว่าการทำสงครามไม่ได้ส่งผลดีต่อฝ่ายใด ยิ่งกว่านั้นยังส่งผลกระทบทั้งต่อประเทศชาติและพลเรือน คนรุ่นใหม่ควรย้อนมองประวัติศาสตร์ เรียนรู้และทบทวนสิ่งที่เกิดขึ้น แล้วเตือนใจตัวเองว่าความโหดร้ายได้คร่าชีวิตผู้คนไปมากมาย ยังมีอีกหลายคนจากเหตุการณ์ในอดีตที่มีชีวิตอยู่จนถึงปัจจุบันและจำค่ำคืนเหล่านั้นได้ไม่ลืม